Wiele osób rozpoczynając działalność gospodarczą ma obawy związane z regularnością zamówień lub zleceń od klientów, a co za tym idzie – płatności. Zachowanie płynności finansowej to wciąż problem małych i średnich przedsiębiorców. Nawet ci, którzy działają na rynku kilka lat mogą paść ofiarą niewypłacalnego kontrahenta lub zwykłego oszusta. Co można zrobić, aby zminimalizować ryzyka płynnościowe? Warto na bieżąco analizować sytuację firmy, zarówno po stronie zobowiązań, czyli kosztów, jak i po stronie przychodów i majątku (aktywów).

Podstawowe wskaźniki płynności finansowej

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do regulowania (czyli spłacania) bieżących zobowiązań. Chodzi tu głównie o opłaty na rzecz dostawców (zarówno dostawców surowców do produkcji, jak i dostawców usług, np. leasingu) i wynagrodzenia pracowników. W tej kategorii mieszczą się również zobowiązania podatkowe. Płynność finansowa powstaje dzięki generowaniu zysku lub nadwyżki finansowej. Właściwe zarządzanie płynnością finansową polega na tym, aby wpływy, czyli to co firma zarobi na sprzedaży swoich produktów lub usług klientom, zawsze pokrywały wydatki. W przypadku pogorszenia się sytuacji finansowej (np. konieczności poniesienia niespodziewanych wydatków na remonty i naprawy, lub braku płatności od klientów), firma może skorzystać z dodatkowego źródła w postaci krótkoterminowych kredytów.

Aby dobrze ocenić i prawidłowo kontrolować płynność finansową firmy należy skorzystać z trzech wskaźników:

• wskaźnika płynności bieżącej,
• wskaźnika płynności przyspieszonej / podwyższonej,
• wskaźnika płynności natychmiastowej.

Monitorowanie płynności finansowej pozwoli uniknąć przykrych niespodzianek w postaci braku kapitału na pilne płatności.

Źródło: https://www.bibbyfinancialservices.pl/produkty/plynnosc-finansowa

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej

Aby obliczyć wskaźnik płynności bieżącej należy podzielić sumę aktywów obrotowych (bieżących) przez sumę zobowiązań bieżących (krótkoterminowych). Aktywa obrotowe to takie, które można szybko spieniężyć. Określenie „szybko” w księgowości zazwyczaj oznacza 12 miesięcy, jednak w przypadku niektórych rodzajów działalności gospodarczej będzie to nawet krótszy okres. Do aktywów obrotowych zaliczane są: zapasy, gotowe wyroby, materiały, należności krótkoterminowe (np. pieniądze, które mają zapłacić klienci, już potwierdzone fakturą lub umową), aktywa finansowe typu udziały lub akcje, środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych przedsiębiorstwa.

Wskaźnik płynności bieżącej umożliwia ocenę czy zobowiązania, które ma przedsiębiorstwo mogłyby być spłacone dzięki upłynnieniu środków obrotowych. Monitorując wskaźnik płynności bieżącej przedsiębiorca dowiaduje się, czy może wypłacić pracownikom pensję lub zapłacić dostawcy za towar z aktualnie dostępnych pieniędzy i środków zapasowych.

Optymalny poziom wskaźnika zależy od specyficznych warunków działania firmy (m.in. od terminów płatności wskazywanych na wystawianych fakturach oraz dysponowania gotówką pochodzącą np. z kredytu obrotowego lub z faktoringu). W praktyce przyjmuje się, że o dobrej płynności finansowej firmy świadczy wskaźnik w okolicach wartości 2. Jeśli obniży się on poniżej 1,5, to istnieje ryzyko utraty zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Przedsiębiorstwo w takiej sytuacji musi liczyć się z odmową kredytu ze strony banku.

Bieżąca płynność finansowa powinna oscylować w granicy 1,5-2,0, ponieważ istnieją rozbieżności czasowe pomiędzy terminami płatności zobowiązań, a uzyskiwanymi wpływami z działalności. Dlatego środki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania. Jednakże zbyt wysoka wartość tego wskaźnika wskazuje na nadmierną płynność, co może mieć niekorzystny wpływ na rentowność firmy.

Przedstawiony powyżej wskaźnik nie uwzględnia różnej szybkości zamiany na gotówkę poszczególnych składników kapitałów obrotowych. Dlatego w analizie płynności stosowane są jeszcze dwa inne wskaźniki.

Wskaźnik płynności przyspieszonej / podwyższonej

Aby obliczyć ten wskaźnik należy od sumy aktywów obrotowych odjąć wszystkie zapasy i dopiero pozostałą kwotę podzielić przez sumę zobowiązań krótkoterminowych.

Takie podejście wynika z założenia, że zapasy, które posiada przedsiębiorstwo, mogą być trudne do szybkiego spieniężenia – wyroby mogą nie znaleźć nabywców (np. w sytuacji, gdy mają charakter sezonowy, np. znicze, sanki, wafelki do lodów), a materiały mogą zostać sprzedane za cenę niższą niż zostały nabyte.

Wskaźnik płynności przyspieszonej powinien wynosić 1. Wartość wskaźnika powyżej 1 wskazuje na nieprodukcyjne gromadzenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych oraz występowanie wysokiego stanu należności. Świadczy to o braku nowych inwestycji w firmie. Z kolei wskaźnik poniżej 1 powinien zaalarmować przedsiębiorcę, że firma nie dysponuje wystarczająco płynnymi środkami na spłatę bieżących zobowiązań.

Na pozytywną ocenę zasługuje przedsiębiorstwo, w którym różnica między wskaźnikami płynności bieżącej i przyspieszonej nie jest zbyt duża. Wskazuje to na efektywne gospodarowanie kapitałami zaangażowanymi w zapasach. Jeśli wartość wskaźnika bieżącej płynności jest wysoka, a wartość wskaźnika płynności przyspieszonej niska – to w przedsiębiorstwie zalegają wysokie stany zapasów, co generuje niepotrzebne koszty. Taka sytuacja może świadczyć o utracie ważnego klienta, zbyt wysokiej produkcji lub trudnościach ze sprzedażą.

Wskaźnik płynności natychmiastowej

Wskaźnik ten bywa również nazywany wskaźnikiem płynności gotówkowej. Można go wyliczyć dzieląc środki pieniężne, którymi dysponuje firma, przez sumę bieżących zobowiązań.

Wskaźnik płynności natychmiastowej określa zdolność regulowania bieżących zobowiązań z posiadanych w przedsiębiorstwie środków pieniężnych, czyli najbardziej płynnych aktywów obrotowych. W ten sposób dowiadujemy się, czy firma byłaby w stanie opłacić wszystkie swoje zobowiązania natychmiast.

Optymalna wysokość wskaźnika płynności natychmiastowej powinna mieścić się w przedziale 0,1-0,2. Tak niski poziom wynika z ogólnej zasady, że tylko kapitał zaangażowany w obrocie przynosi zysk. Gotówka trzymana bezczynnie w kasie „na wszelki wypadek” nie pracuje dla firmy.

Analiza płynności finansowej w praktyce

Wśród analityków finansowych nie ma pełnej zgodności co do optymalnego poziomu wskaźników płynności. Każda branża ma swoją specyfikę, która wpływa na poziom środków obrotowych i zapotrzebowanie na te środki. Np. w firmach, w których wystawia się faktury z krótkim terminem płatności, odbiorcy nie spóźniają się z przelewami, okres utrzymywania zapasów jest krótki, a dostawcy stosują wydłużone okresy zapłaty za surowce i materiały do produkcji, normatywny wskaźnik bieżącej płynności może być niższy niż opisywane wcześniej 1,5. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej powinien być analizowany w czasie – jeśli ulega pogorszeniu, powinien to być dla przedsiębiorstwa alarmujący sygnał.

Co ciekawe, nawet rentowne przedsiębiorstwo może mieć problem z regulowaniem bieżących zobowiązań, jeśli wykazuje niski poziom przepływu środków pieniężnych. Wyniki uzyskane z analizy płynności są ważne nie tylko dla osób zarządzających firmą, ale również dla instytucji finansowych, m.in. banków, które na ich podstawie decydują o przyznaniu kredytów.

Zarządzanie płynnością nie polega na utrzymywaniu wyższego stanu środków płatniczych niż wynosi stan zobowiązań. Z punktu widzenia rentowności firmy byłoby to niekorzystne. Jednocześnie niewystarczająca siła płatnicza, gdy napotka żądania płatnicze do wypełnienia to spowoduje upadłość (dowiedz się więcej o: upadłość konsumencka a brak majątku). Dlatego firma dążąca do rentowności nie może zapominać o zabezpieczeniu płynności. Utrzymanie płynności jest bowiem podstawą dla osiągania rentowności. Natomiast rentowność nie prowadzi automatycznie do zapewnienia płynności. Praktyka gospodarcza wskazuje, że często bankrutujące przedsiębiorstwa nie posiadały płynności finansowej, chociaż inne ich wyniki działalności były dobre.

Na koniec, warto wspomnieć, że w przypadku MŚP najczęściej w analizie płynnościowej stosuje się podejście statyczne, czyli na dany dzień (np. na dzień sporządzenia bilansu). Większe przedsiębiorstwa opierają analizę o rachunek przepływów pieniężnych – jest to tzw. podejście dynamiczne.

Jak dbać o płynność finansową firmy?

Jednym z narzędzi pomagającym w utrzymaniu płynności finansowej na optymalnym poziomie, jest faktoring. To rozwiązanie idealne dla firm, które ze względu na konkurencję rynkową zmuszone są wystawiać faktury z długimi terminami płatności, a jednocześnie muszą dokonywać stałych zakupów surowców do produkcji, realizować ratalne opłaty (np. leasingowe), czy podejmować niewielkie inwestycje, np. w zakresie unowocześniania wyrobów. Faktoring przyspiesza obrót pieniądza w gospodarce, przynosi więc korzyść nie tylko jednej firmie, ale całemu PKB.

Artykuł powstał we współpracy z firmą faktoringową Bibby Financial Services.